Στο έργο του η ζωή του Αγρικόλα (De vita lulii Agricolae) ο ιστορικός Τάκιτος, περιγράφει την ομιλία του Κάλγακου, ενός Βρετανού (Σκωτσέζου για άλλους) πολεμάρχου, ο οποίος περιγράφει την επιθετικότητα και την απληστία των Ρωμαίων και της αυτοκρατορίας τους. Στο τέλος λοιπόν της ομιλίας του αναφέρει για την Ρώμη, «όπου δημιουργούν μια έρημο με την επέμβαση τους, το ονομάζουν ειρήνη». Δυστυχώς η κατάσταση στην Ευρωπαϊκή Ένωση, όπως αυτή έχει διαμορφωθεί τα τελευταία χρόνια, δεν μπορεί να πείσει τις κοινωνίες των κρατών – μελών, ότι μπορούν να ελπίζουν σε μια βελτίωση της κατάστασης στο εσωτερικό του ευρωπαϊκού οικοδομήματος. Μπορεί βέβαια κάποιοι να θεωρούν πως τα πράγματα, όσον αφορά τη κοινωνικοπολιτική και οικονομική κατάσταση στο εσωτερικό της Ένωσης, βαίνουν καλώς. Από την άλλη, όπως λένε και σε όλες τις συνεδρίες ψυχανάλυσης, για να αντιμετωπίσεις ένα πρόβλημα, πρέπει πρώτα από όλα να παραδεχτείς ότι υπάρχει.
Πρέπει, λοιπόν, όλοι από κοινού να παραδεχτούμε ότι υπάρχει ένα μεγάλο πρόβλημα στο εσωτερικό της Ένωσης. Αυτή η συζήτηση όμως πρέπει να διεξαχθεί μακριά από κάθε αναφορά περί κρίσης, περί αδιεξόδων, περί πολιτικής πρακτικής, ή πολιτικής επικαιρότητας. Χρειάζεται επομένως να πάψουμε να λειτουργούμε με το θυμικό μέρος του εγκεφάλου – όσο δύσκολο και αν είναι αυτό με την αναξιοπρέπεια η οποία επικρατεί στο εσωτερικό των κοινωνιών μας – και να προσεγγίσουμε το φαινόμενο της Ευρωπαϊκής Ένωσης με όρους δομικούς. Αυτό κρίνεται απαραίτητο, αν αναλογιστεί κανείς, τον τρόπο και τη στιγμή που θέσαμε από κοινού τα θεμέλια για το Ευρωπαϊκό Οικοδόμημα.
Μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, η Ευρώπη βρισκόταν κατεστραμμένη, κοινωνικά, οικονομικά, παραγωγικά. Ως εκ τούτου η συνεργασία ήταν μονόδρομος, σε συνδυασμό βέβαια με την εξωτερική βοήθεια, η οποία ήρθε κυρίως από τη πλευρά των Ηνωμένων Πολιτειών, είτε με το σχέδιο Μάρσαλ είτε με άλλες πρωτοβουλίες σε πολιτικό και οικονομικό επίπεδο. Η αποδοχή αυτής της εξωτερικής βοήθειας ενέταξε σε ένα κανονιστικό πλαίσιο τις σχέσεις μεταξύ των ευρωπαϊκών κρατών, καλλιεργώντας σχέσεις συνεννόησης και συνεργασίας, με αποτέλεσμα να ξεκινήσει η διαδικασία της ευρωπαϊκής ενοποίησης, η οποία εξελίχθηκε μέσα από την δημιουργία ενώσεων, κέντρων, παρατηρητηρίων κλπ.
Έπειτα από ένα ταξίδι μισού αιώνα και παραπάνω, φθάνουμε στο σήμερα, και αν κανείς διαβάσει τα πρώτα κείμενα που χαιρέτιζαν την συνεργασία ανάμεσα στα ευρωπαϊκά κράτη, μάλλον το σημερινό αποτέλεσμα είναι κάτι παραπάνω από θλιβερό. Ένα γραφειοκρατικό κέντρο, δομές και μηχανισμοί οι οποίοι μόνο «δημοκρατικοί» δεν μπορούν να χαρακτηριστούν, ένας στρατός από «τεχνοκράτες», μισθοί, παροχές, προγράμματα. Αλλά δεν σταματήσαμε μόνο εκεί. Δημιουργήσαμε και την Ευρωζώνη, δημιουργήσαμε κοινό νόμισμα, ενώ την ίδια στιγμή είχαμε διαφορετικούς φορολογικούς συντελεστές, διαφορετικά τραπεζικά συστήματα, διαφορετικά οικονομικά και παραγωγικά μοντέλα. Από την άλλη πλευρά βρίσκονται οι κοινωνίες της Ευρώπης, ιδιαίτερα αυτές του νότου, οι οποίες αποξενώνονται όλο και πιο πολύ από το ευρωπαϊκό οικοδόμημα και όσα αυτό αντιπροσωπεύει.
Ιδιαίτερα τη τελευταία πενταετία το μόνο που φαίνεται να παράγει η Ένωση είναι μια άκρατη χρεομετρία και ένα περιβάλλον εκφοβισμού προς τις ευρωπαϊκές κοινωνίες, υπενθυμίζοντας τους συχνά το πόσο απαραίτητη είναι. Δυστυχώς όμως η Ευρωπαϊκή Ένωση είτε θα αποτελέσει την υπερκείμενη πολιτειακή οντότητα που θα ελέγξει τις «αγορές» – και τις άλλες δυναμικές που αναπτύσσονται πέρα από τα όρια των κρατικών οντοτήτων – μέσω της θεσμοθέτησης και της «προστασίας» των ευρωπαϊκών κοινωνιών, είτε θα αφεθεί σε αυτή τη κατάσταση αποδομητικής εσωστρέφειας, την οποία ήδη διάγει. Με άλλα λόγια, όσο η Ευρωπαϊκή Ένωση αποκλίνει από τις καταστατικές της αρχές, τόσο θα εντείνεται η καχυποψία και η αποδοκιμασία των Ευρωπαίων πολιτών, προς το ευρωιερατείο των Βρυξελλών. Συνεπώς χρειάζεται να είμαστε ξεκάθαροι, στο ποιος είναι ο στόχος αυτής της Ένωσης, ποια τα όρια της, ποια η φιλοσοφία της, και πάνω απ’όλα, ποια η θέση των Ευρωπαίων πολιτών στα πλαίσια αυτής της «κοινοπολιτείας».
Περισσότερα:
-
-
1
